Polyvagaaltheorie

De polyvagaaltheorie is een concept dat is ontwikkeld door de Amerikaanse wetenschapper en psycholoog Dr. Stephen Porges. Het is een theorie die zich richt op de rol van het autonome zenuwstelsel bij het reguleren van sociale interacties, emoties en stressreacties.

Autonome zenuwstelsel

Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de automatische regeling van verschillende lichaamsfuncties, zoals hartslag, ademhaling, spijsvertering en de reactie op stress.

Het bestaat uit twee belangrijke takken: het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel. De polyvagaaltheorie voegt een derde dimensie toe aan dit traditionele begrip van het autonome zenuwstelsel.

Stadia kenmerken

Volgens deze theorie is de evolutie van het autonome zenuwstelsel gekenmerkt door drie opeenvolgende stadia. Het oudste en primitiefste stadium is het defensieve mobilisatiesysteem, dat wordt geactiveerd bij dreigend gevaar.

Dit systeem wordt gemedieerd door het sympathische zenuwstelsel en resulteert in de bekende “vecht-of-vluchtreactie”. Het bereidt het lichaam voor op snelle en krachtige fysieke actie om te overleven.

Tweede stadium

Het tweede stadium is het sociale betrokkenheidssysteem. Dit systeem wordt geactiveerd in veilige en ondersteunende sociale interacties en wordt gemedieerd door een tak van het parasympathische zenuwstelsel, de ventrale nervus vagus. Onderdeel van het ventrale vagale systeem.

Het stelt ons in staat om contact te maken, te communiceren en relaties op te bouwen met anderen. Het bevordert rust, ontspanning en een gevoel van verbondenheid.

Derde stadium

Het derde en meest recente stadium is het defensieve immobilisatiesysteem. Dit systeem wordt geactiveerd als de dreiging niet kan worden ontvlucht of overwonnen. Het wordt ook gemedieerd door de nervus vagus, maar via een andere tak dan het sociale betrokkenheidssysteem. In deze toestand kunnen we bevriezen, ons terugtrekken en onszelf fysiek en emotioneel afsluiten.

Wat doet de polyvagaaltheorie?

De polyvagaaltheorie benadrukt dat de activiteit van deze drie systemen afhankelijk is van de context en de interpretatie van de sociale en fysieke omgeving. Het suggereert dat een goed functionerend sociale betrokkenheidssysteem essentieel is voor het welzijn en de veerkracht van een persoon. Het stelt dat een veilige en ondersteunende sociale omgeving kan helpen om stressreacties te verminderen en de algehele gezondheid en welzijn te bevorderen. Er worden je verschillende methoden aangereikt, die ze op adequate wijze gaan inzetten met als doel zelfregulatie vergroten. Dit kan in verschillende toestanden worden gedaan. Je wil uit een onveilige situatie, uit een burn out en daarmee gepaard gaande reacties worden aangepakt met het therapeutische werk.

Diverse vakgebieden

De polyvagaaltheorie heeft brede implicaties voor verschillende vakgebieden, waaronder psychologie, neurologie, trauma-onderzoek en psychotherapie. Het biedt een nieuw perspectief op het begrijpen en behandelen van stressgerelateerde aandoeningen, trauma en sociale interacties.

Complexe interactie tussen het zenuwstelsel en gedrag

Hoewel de polyvagaaltheorie nog steeds onder verdere studie en onderzoek staat, heeft het al bijgedragen aan een beter begrip van de complexe interactie tussen het zenuwstelsel, gedrag en sociale omgeving.

Het heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe behandelingsbenaderingen, zoals polyvagaal-geïnformeerde therapieën, die gericht zijn op het reguleren van het autonome zenuwstelsel en het bevorderen van sociale betrokkenheid.

Belangrijk aspect

Een belangrijk aspect van de deze theorie is het idee dat mensen veerkrachtig kunnen zijn en de capaciteit hebben om terug te keren naar een toestand van sociale betrokkenheid en welzijn, zelfs na traumatische ervaringen.

Door het begrijpen van de polyvagale reacties en het vermogen om te herstellen, kunnen therapeuten en hulpverleners interventies ontwikkelen die gericht zijn op het versterken van het sociale betrokkenheidssysteem en het bevorderen van genezing en herstel.

Dagelijkse leven

De polyvagaal theorie heeft ook implicaties voor het dagelijks leven. Het biedt inzicht in de impact van stressvolle situaties en sociale interacties op ons welzijn. Door bewust te zijn van onze eigen reacties en die van anderen, kunnen we meer compassie tonen, begrip hebben voor verschillende reacties en proactief werken aan het bevorderen van veilige en ondersteunende omgevingen. Je wil uit een stressvolle situatie komen, nieuwe patronen leren, sociaal gedrag begrijpen en dat geldt ook voor jonge kinderen. Het leven zwaar ervaren, je lichaam reageert, en zo’n ervaring moet je aanpakken. Bepaalde klachten daar wil je tegen vechten en vluchten, maar je lichaam maakt stoffen aan die ervoor zorgen dat jij het aan kunt!

Het is echter belangrijk op te merken dat de polyvagaal theorie een complexe theorie is en nog steeds actief wordt onderzocht. Het is niet de enige verklaring voor gedrag en emoties, maar biedt een waardevol kader om de dynamiek van het autonome zenuwstelsel en sociale interacties te begrijpen.

Komende jaren

In de komende jaren zullen verdere studies en onderzoek naar de polyvagaaltheorie ongetwijfeld ons begrip ervan vergroten en nieuwe toepassingen ervan onthullen.

Het blijft een opwindend en veelbelovend gebied dat ons kan helpen bij het bevorderen van gezondheid, welzijn en veerkracht, zowel op individueel als op maatschappelijk niveau.

Stress en psychische pijn

De polyvagaaltheorie heeft ook implicaties voor de manier waarop we omgaan met stress en emotionele regulatie. Door inzicht te hebben in de verschillende reacties van ons autonome zenuwstelsel, kunnen we beter begrijpen waarom bepaalde situaties ons in een staat van hyperactivatie, bevriezing of rust brengen. Dit bewustzijn stelt ons in staat om effectieve strategieën te ontwikkelen om stress te verminderen en emotionele balans te bevorderen.

Bijvoorbeeld, wanneer we merken dat we in een staat van hyperactivatie zijn, waarbij het sympathische zenuwstelsel overactief is, kunnen we proberen kalmerende technieken toe te passen, zoals diepe ademhaling, meditatie of ontspanningsoefeningen. Dit kan helpen om de activiteit van het parasympathische zenuwstelsel te vergroten en ons in een meer ontspannen toestand te brengen.

Aan de andere kant, wanneer we merken dat we bevriezen of ons terugtrekken, kunnen we technieken toepassen om ons sociale betrokkenheidssysteem te activeren. Dit kan het aangaan van sociale interacties met ondersteunende mensen omvatten, het creëren van een veilige omgeving of het zoeken naar steun en verbinding.

Trauma

De polyvagaaltheorie heeft ook implicaties voor de behandeling van trauma en stressgerelateerde stoornissen. Het kan gaan over traumatische gebeurtenissen of een vroegkinderlijk trauma. De sociale verbinding speelt hierin ook een rol net als een verbinding aangaan met anderen. Je wil positieve relaties maar dat is niet voor iedereen zo gewoon als we denken. Het kan ook traumatische ervaringen teweegbrengen. Daarom kun je werken aan een veilige therapeutische relatie.

Het begrijpen van de verschillende reacties van het autonome zenuwstelsel kan therapeuten helpen bij het ontwikkelen van gepersonaliseerde behandelplannen die zijn afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt. Dit kan het gebruik van technieken omvatten die gericht zijn op het reguleren van het autonome zenuwstelsel, zoals lichaamsgerichte therapieën, ademhalingsoefeningen en het cultiveren van veiligheid en verbondenheid in de therapeutische relatie.

Zeer waardevol

Kortom, de polyvagaaltheorie biedt een waardevol raamwerk voor het begrijpen van de complexe relatie, Onze emoties en onze sociale interacties. Het vergroot ons bewustzijn van hoe stress ons lichaam beïnvloedt en biedt strategieën om ons welzijn te bevorderen. Door deze kennis toe te passen in ons dagelijks leven en in therapeutische settingen, kunnen we streven naar een betere emotionele regulatie, veerkracht en welzijn.

De polyvagaaltheorie in therapie

De polyvagaaltheorie heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van therapieën en behandelingsbenaderingen die gericht zijn op het reguleren van het autonome zenuwstelsel en het bevorderen van welzijn. Therapeuten hebben de inzichten van de polyvagaaltheorie geïntegreerd in hun praktijk om een dieper begrip te krijgen van de relatie tussen het zenuwstelsel, emoties en gedrag.

In therapie kan de polyvagaaltheorie helpen bij het identificeren van de reacties van het autonome zenuwstelsel op stress en trauma. Door deze reacties te herkennen, kunnen therapeuten technieken en interventies toepassen die gericht zijn op het reguleren en het bevorderen van een gevoel van veiligheid en verbondenheid.

Activeren

Een belangrijk aspect van de polyvagaaltheorie in therapie is het activeren van het sociale betrokkenheidssysteem. Dit systeem, dat wordt gemedieerd door de nervus vagus, speelt een cruciale rol bij het aangaan van gezonde relaties en het ervaren van veiligheid. Therapeuten kunnen technieken gebruiken die gericht zijn op het versterken van dit systeem, zoals het cultiveren van een veilige therapeutische relatie, het bevorderen van sociaal contact en het ondersteunen van zelfregulatievaardigheden.

Hulp bij reacties

Daarnaast kan de polyvagaaltheorie therapeuten helpen bij het begrijpen van de reacties van bevriezing en dissociatie die vaak optreden bij trauma. Door te werken met technieken die gericht zijn op het herstellen van een gevoel van veiligheid en het activeren van het sociale betrokkenheidssysteem, kunnen therapeuten helpen bij het verminderen van deze reacties en het bevorderen van een gezonde regulatie van emoties en stress.

Kortom, de polyvagaaltheorie heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan de therapeutische praktijk. Door een dieper begrip te bieden van de rol van het autonome zenuwstelsel in stress en emoties, stelt het therapeuten in staat om gepersonaliseerde behandelingen te ontwikkelen die rekening houden met de unieke behoeften van individuen. Het helpt bij het bevorderen van een gevoel van veiligheid, verbondenheid en welzijn, wat essentieel is voor de therapeutische groei en genezing.

Vraag en antwoord